Afgelopen woensdag was de dag van afscheid, dienst en begrafenis van mijn zus. Het was een dag die ondanks het verdriet zoveel goeds bracht. Warmte, dankbaarheid en bovenal verzoening na járen tussen heel nabije familieleden. Een bijzondere dag.
Bijzonder zijn ook de herinneringen aan haar. Natuurlijk gaan die steeds door mijn hoofd. Ik vind het prettig om te schrijven, dat doet me op de een of andere manier goed, misschien nu nog meer omdat ik alleen thuis ben. Van een paar herinneringen heb ik een verhaaltje gemaakt.
Herinneringen aan mijn zus
Het is 9 november 2016. Ik heb van één van de planken op de overloop een doos gepakt en zet hem op de tafel in de gezellige keuken van mijn zus in haar boerderij. Een doos vol met oude foto's. Ze wil zó graag die foto's samen met mij bekijken en ook samen de brieven van onze ouders, uit een andere doos, lezen.
Ik merk dat het haar veel kost, ze wordt snel moe.
De laatste tijd praten we veel over vroeger, halen herinneringen op:
- Tot mijn 7e samen slapen in het grote opklapbed dat vader maakte.
- En oh! wat kon ze me soms plagen: er zat een mannetje op mijn schouder dat álles zag wat ik deed!
- De verhuizing van het bovenhuis in Amsterdam Oost naar de eengezinswoning met tuin vlak bij de kust.
- Mijn zus was als tiener al sterk. Ze stond vroeg op en regelmatig had ze al een stuk gefietst op de Zeeweg vóórdat ze met vader meereed naar haar school in Amsterdam, het gymnasium op de Keizersgracht.
- En als ze dan weer thuis was en we 's avonds aan de tafel zaten te eten, stond haar 'wekkertje' niet stil. Wat kón ze praten! Vader zat er met een glimlach bij, moeder vroeg: "is je wekkertje nou nóg niet afgelopen?" En mijn broer en ik? Wij kregen nauwelijks kans....
- Bruno, de Duitse herder, een afgekeurde politiehond waar zij en moeder dol op waren en waar ze graag mee buiten liep.
Toch, door de oorlogsjaren, het leeftijdsverschil, het verschil in karakter en belangstelling, hadden mijn zus en ik niet veel band met elkaar. Daar kwam een begin van verandering in toen we samen op vakantie gingen. Zij 22, ik 15 jaar. Dat was na een moeilijke periode in haar leven. We gingen kamperen, ja heus, dat was eigenlijk niets voor haar. Ik zorgde voor de tent en de primus, zij voor de rest.
We kregen ieder ons eigen, totaal verschillende leven. Ver van elkaar. Ze belde mij wél regelmatig op. Ik heb altijd respect en bewondering gehad hoe hard en met hoeveel inzet ze werkte. Voor haar grote gezin én de zaak.
De laatste jaren zijn we meer naar elkaar toegegroeid. Deelden we meer vanuit ons hart. Ik ben daar dankbaar voor. Ik belde haar steeds vaker, tenslotte bijna elke dag, heel even. Totdat ze niet meer met de telefoon om kon gaan. Dat voelde voor mij alsof er een gat was ontstaan.
Na die november in 2016 merkte ik dat ze steeds vaker dingen opnieuw ging vertellen, alsof ik het nog niet wist. Ze praatte vooral steeds vaker over 2 onderwerpen:
✱ Hoe ze in de 2e wereldoorlog voor het eerst naar een kleine plaats in Overijssel werd gebracht. Een zus van onze vader was daar wijkverpleegster en regelde gastgezinnen voor kinderen, vooral op boerderijen. Er was daar meer eten en gezonder buitenlucht dan in Amsterdam.
Als 8-jarig meisje vertrok ze bij opa en oma in Baarn vandaan in een open vrachtwagen. Met een tante en haar 2 kleine kinderen en nog meer kinderen. Én een jongeman die vermomd als meisje onder een deken deed alsof hij sliep. Voor een eventuele controle van de Duitsers. Voor wéken weg bij haar lieve moeder naar totaal vreemde mensen. Er stonden veel meer ouders die wilden dat hun kinderen óók in de vrachtwagen meekonden (het was kostenloos). Opa trok 25 gulden uit zijn portefeuille zodat zíjn kleinkinderen in ieder geval een plekje hadden. Daar heeft mijn zus altijd wat moeite mee gehad, een soort schuldgevoel. Zij wél, die andere kindjes niet....
Wat moet dat allemaal toch een enorme indruk op haar gemaakt hebben.
Niemand had toen kunnen vermoeden hoe die gebeurtenis haar leven zou bepalen: dat ze 18 jaar later met de zoon van de bakker uit die plaats zou trouwen!
De 2e keer dat ze ging, ze was toen 9, had ze van vader 100 gulden mee gekregen voor het gastgezin, in een zakje om haar hals onder haar kleren. Maar de gastouders, geweldige lieve, eenvoudige boerenmensen, wilden daar niets van weten. Die keer kwam ze onverwacht met de trein weer terug in Amsterdam op het Centraal Station. Daar stond ze dan, met haar koffertje voor het station, met de 100 gulden in haar zakje, maar geen dubbeltje voor lijn 9, de tram! Gelukkig was daar een aardige meneer die haar een dubbeltje gaf. En zo stond ze ineens, onverwacht voor moeders deur.
✱ Steeds vaker vertelde ze ook over haar kinderen. Dat ze zulke geweldige lieve en behulpzame kinderen heeft. Dat ze zo fijn met elkaar kunnen omgaan. Ook dat ze zoveel mooie herinneringen heeft aan haar nog niet zo lang geleden overleden 2 volwassen zoons.
En natuurlijk over haar man met wie ze 56 jaar samen was en die ze zo miste. Hij overleed vorig jaar juni.
❀❀❀❀❀
Tijdens het samenzijn van heel veel mensen na de begrafenis, kwam er een forse man van rond de 70 naar mij toe, gaf mij een hand en stelde zich voor: "Ik ben H......" Ik had hem nóóit herkend, natuurlijk niet, na zo'n 56 jaar! Hij is de jongste zoon van het gastgezin uit de oorlog. Onze gezinnen werden hecht bevriend en ik heb er als kind vaak gelogeerd in de school-vakanties.
Hij vroeg: "Weet je nog dat jij een keer onze boerderij hebt geschilderd?" Langzaam kwam het weer bij me boven. Ja inderdaad, dat had ik gedaan! Ik was toen een jaar of 13 en had mijn ezeltje en schildersdoos mee.
Hij vertelde verder: "Het heeft altijd bij mijn zus gehangen, maar ze is verhuisd naar een verzorgingsinstelling en we moesten haar dingen opruimen. Nu hangt het bij mij!"
Hij stuurde mij via Whatsapp de 2 fotootjes. Dat is nou weer een van die leuke dingen waar je blij van wordt.
Zo, nu stop ik hoor. De volgende keer wil ik toch ook iets laten zien van de vakantie met Ria. Nu eerst genieten
van een rustig weekend.
Liefs van mij.
